Nieuws
Mansholtlezing 2023: Een natuurlijke toekomst voor Europa in 2120
In het Europa van de toekomst werkt de mens samen met de natuur om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan en biodiversiteit op te laten bloeien. Dat is de boodschap van de Mansholtlezing van dit jaar. Maar hoe kan zo’n samenwerking eruit zien? Daarvoor stelden Tim van Hattum, zijn team, en vijftig studenten een rapport op dat een begin maakt aan de collectieve verbeelding van de toekomst van Europa.
Jaarlijks presenteert Wageningen University & Research (WUR) tijdens de Mansholtlezing haar visie op Europese vraagstukken over voeding, landbouw en duurzame bestaansmiddelen. Dit jaar is het de beurt aan ir. Tim van Hattum, met een lezing geïnspireerd op het succesvolle NL2120-project dat dit jaar de WUR Impact Award won. In dat project presenteerde een interdisciplinair team een visie van Nederland over honderd jaar: een hoopvolle toekomst waarin natuur en maatschappij samenwerken om verdere gevolgen van klimaatverandering te voorkomen en biodiversiteit te laten opbloeien.
‘Maar de natuur houdt zich niet aan landsgrenzen,’ benadrukt Van Hattum. ‘Tijdens onze tocht langs Nederlandse gemeenten, ministers en media kwam de vraag steeds terug: moeten we dit niet op Europese schaal doen? Deze lezing presenteert de eerste schets voor Europa in 2120. Europa over honderd, of eigenlijk, over 97 jaar: nature-based en natuurpositief.’
Kijk live mee vanaf 14:30
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Diederik Samsom reageert op de lezing
Van Hattum geeft de Mansholtlezing tijdens een bijeenkomst in Brussel. Na hem zal Diederik Samsom het podium betreden. Als kabinetschef van de Europese Commissie voor Klimaatactie zal hij reageren op de lezing en inzichten delen over hoe de hoopvolle boodschap van EU2120 een concrete invulling kan krijgen.
Vijf leidende principes
Europa staat voor twee enorme uitdagingen: klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. De wereld warmt op, en hittegolven, bosbranden, overstromingen en droogte komen steeds regelmatiger voor. De diversiteit aan soorten neemt steeds sneller af. ‘En dat terwijl wetenschappers wijzen op het belang van biodiversiteit voor weerbare en veerkrachtige natuur,’ stelt Van Hattum. ‘Deze twee crisissen hangen dus samen.’
Daar zijn beleidsmakers zich ook van bewust: de Europese Green Deal is een ambitieuze stap naar een klimaat-neutrale toekomst, waarin de natuur beschermd en versterkt wordt. ‘EU2120 vertegenwoordigt een lange termijn visie voor die groene toekomst. Het is een oproep aan de gehele Europese gemeenschap—van beleidsmakers tot burgers—om samen die toekomst concreet te maken.’
In die oproep spelen nature-based solutions een hoofdrol: oplossingen die samenwerken met de natuur. ‘Om het ontwerp van die oplossingen in de juiste richting te leiden, hebben we vijf leidende principes opgesteld. Het eerste is bijvoorbeeld dat gezonde watersystemen en bodems het fundament moet zijn van Europa’s toekomst. Goed functionerende ecosystemen—waarin biodiversiteit kan toenemen—beginnen daar.’ Principe twee vraagt om adaptieve en veerkrachtige oplossingen. ‘Pas je continu aan de veranderende omstandigheden aan, en werk de natuur niet tegen. Werk juist met haar samen om mens én natuur te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.’
Samenwerking met studenten
‘Dit rapport is een oproep, geen blauwdruk,’ benadrukt Van Hattum. ‘Om tot een werkelijke visie voor Europa te komen, is de verbeelding van de hele Europese samenleving nodig.’ In het rapport geven Van Hattum en zijn team het goede voorbeeld, door studenten bij het project te betrekken. ‘We hebben met een diverse groep studenten—allerlei achtergronden, disciplines, nationaliteiten—in ontwerpateliers gewerkt. De studenten kregen de opdracht om nature-based solutions te vinden voor specifieke gebieden en werden uitgedaagd om na te denken over een langetermijnvisie voor vijf ecoregio’s van Europa.’
In het rapport staan de vruchten van die samenwerking. Hoe ziet de generatie van de toekomst het Europa van 2120? De EU wordt in 2120 gekarakteriseerd door vijf grote thema’s: er is hernieuwbare energie voor iedereen; steden zijn groen en bereikbaar door hogesnelheidslijnen; in plaats van allerlei kleine natuurgebiedjes is de natuur over het hele continent met elkaar verbonden; landbouwpraktijken dragen bij aan biodiversiteit en natuurherstel; en een gezonde bodem door gezonde watersystemen.
‘Daarbij benadrukken we ook: al deze thema’s hangen samen. Dat is de crux van een nature-based benadering, en daarom vinden we een toekomstvisie zo belangrijk. Hoe willen we dat Europa eruit gaat zien, op ál die vlakken? We hebben de kracht van onze verbeelding nodig om een positief ideaal te ontwikkelen voor de toekomst. Dat zal huidige en toekomstige generaties de hoop geven om de grote uitdagingen aan te pakken die klimaatverandering en biodiversiteitsverlies opleveren.’
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan